zasłużeni bez grobów

Upływ czasu, brak rodziny sprawiły, że niektóre groby osób ogromnie zasłużonych dla miasta przestały istnieć. Ale człowiek istnieje póki o nim pamiętamy. Więc pamiętajmy o tych, którzy byli pionierami budowy portu, morskimi działaczami gospodarczymi czy wybitnymi prawnikami prawa morskiego.

Arciszewski Maksymilian (1873-1936) - główny kontroler budowy portu w Gdyni.

Urodził się 2 września 1868 r. Był w gdyńskim porcie bardzo charakterystyczną postacią – mistrz budowniczy, który po wieloletniej praktyce w dziedzinie budownictwa morskiego w Niemczech (przez ponad 20 lat pracował w hamburskiej firmie „Paul Cossel et Comp”) optował na rzecz Polski i wrócił do kraju. W sierpniu 1925 r. został przyjęty do Kierownictwa Budowy Portu w Gdyni i przez jedenaście lat był głównym kontrolerem budowy obiektów hydrotechnicznych: falochronów, nabrzeży, skrzyń pływających itp. . jako główny kontroler robót żelbetowych – kierował polowym laboratorium wytrzymałości betonów. Równocześnie opiekował się praktykantami. „Miał sarmacki siwy wąs, był nieco rubaszny w obejściu i wyrażał się niekiedy w sposób szczególny, będący mieszanką jędrnej gwary pomorskiej i zwrotów tłumaczonych żywcem z niemieckiego. /…/ Mieszkał on w małym domku, pamiętającym jeszcze czasy Gdyni-wsi, ulokowanym na pograniczu portu i miasta przy ul. Żeromskiego. Zajmował połowę tego parterowego domku, do którego dostęp był kręty i wąski między płotkami sąsiednich domostw. Zmarł 13 marca 1936 r. Umarł nagle, samotnie, mając jedynie swego Hektorka przy sobie. Młodzi jego przyjaciele zajęli się pogrzebem, przyjechał z Niemiec jego syn, który tam pozostał po wyjeździe ojca. Pana Arciszewskiego pochowano na cmentarzu w Witominie. Kilku jego młodszych kolegów z Urzędu Morskiego i przyjaciół poniosło trumnę na swych barkach. Dyrektor Łęgowski uczcił jego pamięć krótkim przemówieniem” – napisał w swoich wspomnieniach inż. Stanisław Hueckel. Grobu już nie ma.

Arciszewski

Tadeusz Jan Bierowski (1900-1948) – adwokat, dr prawa morskiego. Urodził się w 1900 roku w Krakowie.

Szkołę średnią i studia odbył we Lwowie (wydział prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza). Tam zdał egzamin doktorski i rozpoczął liczne podróże jako korespondent prasy krajowej. W 1927 roku powołany na referenta ekonomicznego w Komisariacie Generalnym RP w Wolnym Mieście Gdańsk, a następnie został szefem prasowym w tej placówce – prowadził kampanię na rzecz ograniczenia wpływów hitlerowskich w Gdańsku. Po protestach strony niemieckiej został odwołany. Po odejściu ze służby w MSZ przeniósł się go Gdyni, gdzie odbył aplikacje sędziowską i adwokacką. Otworzył kancelarię adwokacką (ul. Świętojańska 23). Był syndykiem Związku Armatorów Polskich. Pracował naukowo w dziedzinie prawa morskiego , był autorem prac naukowych w tym zakresie. Był członkiem rzeczywistym Instytutu Bałtyckiego, współpracownikiem Studium Prawa Morskiego Instytutu Bałtyckiego i członkiem komisji rewizyjnej. W latach 1933-1934 był sekretarzem generalnym Związku Armatorów Polskich i z jego ramienia brał udział w pracach Rady Interesantów Portu. Od 1933 r. członek zarządu i skarbnik Związku Obrony Kresów Zachodnich (przemianowanego na Związek Zachodni), udzielał się w miejskiej Komisji Obywatelskiej dla zrównoważenia budżetu Państwa (powołanej celem realizacji rozporządzenia Prezydenta RP z 5.09.1933). W tym samym roku był członkiem-założycielem a następnie skarbnikiem Towarzystwa Polsko-Angielskiego w Gdyni, założonego z inicjatywy Delegatury Państwowego Instytutu Eksportowego (razem inż. Władysławem Grabowskim oraz rotarianami J. Rummlem, Kollatem i Zabokrzeckim). Był też skarbnikiem gdyńskiego oddziału Bezpartyjnego Bloku Wspierania Rządu. W 1935 r. został prezesem Kolegium Ekonomistów Morskich, był też członkiem Tymczasowej Rady Portowej oraz Komisji Morskiej Izby Przemysłowo-Handlowej, a od 1937 r. także członkiem komisji rewizyjnej utworzonego wówczas Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami. Po wojnie i powrocie do Gdyni w 1945 roku, zamieszkał przy ulicy Świętojańskiej 104 A (róg Lipowej), został radcą prawnym Izby Przemysłowo-Handlowej w Gdyni, prezesem Sądu Dyscyplinarnego przy Izbie Adwokackiej, seniorem Klubu Radnych Stronnictwa Demokratycznego Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku i prezesem SD w Gdyni. Od 1945 roku prowadził własną kancelarię i reprezentował Juliana i Olgę Rummel w procesie sądowym w sprawie odzyskiwania domu na Kamiennej Górze. Zmarł nagle w wieku 48 lat, w trakcie pracy we własnej kancelarii. Pogrzeb miał ogromny. Kondukt szedł od kaplicy w Szpitalu Miejskim ulicami: Świętojańską, Czołgistów, Śląską na Cmentarz Witomiński. Na ulicy Świętojańskiej dołączyła Orkiestra Portowa. Nad grobem dr Tadeusza Bierowskiego przemawiał między innymi red. Bolesław Wit Święcicki – dziadek późniejszego rotaranina Tytusa Święcickiego. Grób już nie istnieje.

Bierowski. fot. Dworakowski

Marszał Franciszek (1888-1948) – spedytor, handlowiec, radca Izby Przemysłowo-Handlowej, prezes Polskiego Związku Ekspedytorów Morskich.

Urodził się 1.04.1888 w Pniewach Wielkopolskich. Gimnazjum ukończył we Wrocławiu. Od października 1907 do końca grudnia 1919 pracował w firmie spedycyjnej H. Mendesohn w Krakowie, Wiedniu, Boguminie, Oświęcimiu, Szczakowej i Mysłowicach, a przez ostatnie pięć lat był kierownikiem centrali w Katowicach. W styczniu 1920 został dyrektorem oddziału krakowskiego C. Hartwig SA, a w 1922 oddziału gdańskiego (i zamieszkał w Gdyni). W 1926 wybrano go członkiem Komisji Rozbudowy Miasta, był też radcą Izby Przemysłowo-Handlowej. W lipcu 1929 mianowany został dyrektorem wydziału transportowego w firmie Bergtrans Towarzystwo Żeglugowe w Gdyni i na tym stanowisku dotrwał do wybuchu wojny. Był jednym z założycieli Polskiego Związku Ekspedytorów Morskich w Gdyni i przez szereg lat jego prezesem, odznaczony dwukrotnie srebrnym Krzyżem Zasługi. We wrześniu 1939, po kapitulacji miasta, opuścił Gdynię. Podczas okupacji mieszkał w Krakowie, pracując do 1943 jako kierownik firmy spedycyjnej Stoger, potem łapał różne dorywcze zajęcia. W lipcu 1945 był już w Gdyni, i do października 1946 pracował w firmie Pantarei – Powszechne Zakłady Magazynowe i Transportowe SA jako prokurent. W październiku 1946 został kierownikiem firmy „Baltro” Towarzystwo Robót Fizycznych w Gdyni, a równocześnie pełnomocnikiem firmy Gdyńska Spółka Kontrolna. Był także radcą Izby Przemysłowo-Handlowej. Zmarł 15.09.1948, pochowany został na Cmentarzu Witomińskim.

Marszal IMG_1036

Martens Adolf (1875-1939) – budowniczy, ewangelicki działacz kościelny. Urodził się 22.03.1875 w Warszawie, syn budowniczego Fryderyka Martensa i Julii z d. Romanos.

Po trzyletniej praktyce zawodowej w zakładzie ojca, w 1896 ukończył szkołę techniczno-budowlaną w Kolonii (Niemcy) z tytułem budowniczego, chociaż sporadycznie bywał tytułowany inżynierem. W latach 1903-1908 przebywał w Nowym Jorku (USA), po powrocie w latach 1909-1920 pracował jako kierownik oddziału rodzinnej firmy „Martens i Daab” w Łodzi, następnie na budowie fabryki amunicji w Starachowicach. W 1922 osiadł w Gdyni i do 1931 (formalnie do 1934) prowadził samodzielne przedsiębiorstwo budowlane, wykonujące m. in. prace brukarskie, którego działalność zakończyła się krachem finansowym. Wg M. J. Sołtysik wykonał projekt kamienicy przy ul. Morskiej 27. W latach 1932-1935 był zatrudniony w Towarzystwie Budowy Osiedli w biurze technicznym, następnie w latach 1935-1938 był przedstawicielem różnych firm budowlanych, co ponownie skończyło się utratą środków do życia. 1.02. 1939 został pracownikiem Wydziału Technicznego w  Komisariacie Rządu. Wraz z małżonką w latach 1926 i 1930-1931 podejmował starania o zorganizowanie polskiego zboru ewangelicko-augsburskiego w Gdyni. Był prezesem komitetu organizacyjnego, a następnie kolegium kościelnego do 1935. W 1932 podjął uwieńczone sukcesem starania w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego o przyznanie miesięcznej dotacji dla zboru, umotywowane narodowym i patriotycznym charakterem placówki. Wszedł w skład, powołanego w kwietniu 1937, Komitetu Budowy Kaplicy. 29.05.1938 otrzymał godność honorowego członka rady kościelnej. Zmarł nagle 21.03.1939 i został pochowany na ewangelickim  Cmentarzu Witomińskim, w pobliżu krzyża. Żonaty z Wandą z d. Klose, ur. 1881 w Łowiczu, zm. 20 lutego 1935 w Gdyni. Jej imię od 1937 nosiło  Stowarzyszenie Niewiast przy parafii ewangelickiej. Mieszkali przy ul. Śląskiej 51 m 84.